2004 / Domestic Alien







Κωστής Βελώνης, κείμενο για τον κατάλογο της έκθεσης Domestic Alien, Γκαλερί Ιλεάνα Τούντα, 2004

(Απόσπασμα)

Στις αρχές του 20 αιώνα, η εμφάνιση των πρωτοποριακών κινημάτων συνοδεύεται με τη σταδιακή κρίση της εσωστρεφής ταυτότητας του καλλιτέχνη που συνήθως εξιδανικευόταν με την απομόνωση στο εργαστήριο του. Την ίδια εποχή, είδαμε να αναπτύσσεται η ανάγκη για την αναβάθμιση του ρόλου του στρατευμένου διανοούμενου που αναζητά στο public forum των αστικοποιημένων κέντρων την δικαίωση των κοινωνικών οραμάτων του. Εν συντομία μια φυγή από τον ιδιωτικό προς τον πολιτικό χώρο του άστεως. Αυτή λοιπόν η μετατόπιση προς την "ανοικτή" συνθήκη μιας κοινωνίας που απαιτεί περισσότερο διάλογο και επικοινωνία, ανανέωσε η περιόρισε αντίστοιχα παραδοσιακούς αισθητικούς όρους και επέφερε αλλαγές στην αντίληψη του προσδιορισμού της κατοικίας. Στις μέρες μας, η επίδραση της πολιτικοποιημένης τέχνης έντονη σε κάθε διεθνή θεσμό, επαναφέρει στο προσκήνιο παρόμοια ζητήματα που αν και διαφέρουν όσον αφορά την τεχνική και τη θεματολογία συγκλίνουν λίγο πολύ ιδεολογικά σε μια στρατευμένη θεώρηση της τέχνης.

Ωστόσο, γνωρίζουμε ότι η διαπραγμάτευση με τον εξωτερικό κόσμο σπανίως ανταποκρίνεται στα οράματα που είχαν παλιότερα διεκδικηθεί. Μέσα από μια γενικευμένη εικόνα απογοήτευσης, παλιότερες συλλογικές διεκδικήσεις που αντιτίθενται απέναντι στην ορθολογική μεταχείριση του δημόσιου βίου και στη διαρκή συρρίκνωση του χώρου του άστεως (βλέπε τις ανατρεπτικές "περιπλανήσεις" των σουρεαλιστών και αργότερα των καταστασιακων), φαίνεται αδύνατον να επαναχρησιμοποιηθούν, ενώ κάθε μορφή οργανωμένης αντίστασης (διαδηλώσεις, διαμαρτυρίες ), μας δίνει περισσότερο την αίσθηση της συμμετοχής σε μια φολκλορική συνεύρεση κοινωνικού χαρακτήρα. Πρακτικά, αυτό που γίνεται αισθητό, είναι μια συνειδητή αποχή από τον πολιτικό χώρο του άστεως προς μια εξατομικευμένη συνθήκη φυγής στο προσωπικό χώρο, η στην καλύτερη περίπτωση, στον εξιδανικευμένο υπαίθριο προ-αστιακό χώρο τα Σαββατοκύριακα. Η αποστροφή σε μια πολιτεία που αποτελεί πηγή αυξανόμενων προβλημάτων, αναγκαστικά φέρει το ζήτημα της επιστροφής του πολίτη στην προστατευτική εστία του σπιτιού του. Ζούμε τη περίοδο όπου η «λατρεία του νοικοκυριού» επανέρχεται ύστερα από μια μακρόχρονη περίοδο περιφρόνησης την ίδια στιγμή που είμαστε ενήμεροι και ανήσυχοι για ότι μπορεί να απασχολει το δημόσιο κοινό βίο. Όμως η αναφορά στην οικία σήμερα συνοδεύεται με την αναίρεση του μοντέλου της πολυμελής οικογένειας και των αντίστοιχων προσαρμογών του σπιτιού σε αυτές τις ανάγκες. Σήμερα αντιλαμβανόμαστε ότι απουσιάζει το «πλήθος» μέσα στο σπίτι ενώ παράλληλα είναι αισθητή η νοσταλγία της οικογενειακής σπιτικής απομόνωσης.

...Στην παρούσα έκθεση οι εικαστικοί επαναφέρουν ζητήματα του κατοικείν μέσα από σύγχρονες και αντιφατικές αναζητήσεις ταυτότητας διερευνώντας τα όρια του σπιτικού και του ανοίκειου. Κοιτάζοντας προσεκτικότερα τα έργα, με ευκολία μπορούμε να διαπιστώσουμε την αναίρεση των στοιχείων που περιγράφονται στο διάσημο collage του Richard Ηamilton "Τι, τέλος πάντων, κάνει τα σημερινά σπίτια τόσο διαφορετικά, τόσο ελκυστικά;". Η σαρκαστική εξιδανίκευση του διαμερίσματος που περιβάλλεται από καταναλωτικά αγαθά και επικοινωνιακά μέσα πόσο μπορεί να φαντάζει ελκυστική στις μέρες του "Μεγάλου Αδελφού"? Οι εικαστικοί καλούνται λοιπόν ναπαντήσουν σε αυτά τα ερωτήματα μέσα από τη διπλή για κάποιους ταυτότητας της παράλληλης σχέσης τους με την αρχιτεκτονική πρακτική η θεωρία.

...Στο ζωγραφικό έργο του Γ. Καζάζη η οικιακή υπεροχή του δημοφιλούς σπιτιού με τους καταρράκτες του Kaufman που φέρει την αρχιτεκτονική υπογραφή του Wright αντιπαρατίθεται με το ανέκφραστο ξαπλωμένο σώμα μιας γυναίκας έξω από τα προστατευτικά όρια της οικίας. Η απομονωτική αυταρέσκεια του διάσημου σπιτιού αντιπαρατίθεται με την παθογενή ατμόσφαιρα του δημόσιου βίου. Κατά κάποιον τρόπο και στις δυο περιπτώσεις μοιάζει η μια να αποτελεί προϋπόθεση της άλλης...

...Αυτή η έκθεση φιλοδοξεί αν όχι να καλύψει να δρομολογήσει την ανάγκη για έναν επαναπροσδιορισμό της σχέσης του ιδιώτη με ζητήματα που αφορούν το χώρο του κατοικείν. Ο ιδιωτικός χώρος αποτελεί κρίσιμο σημείο αντιπαλότητας αλλά και συμφιλίωσης ψυχολογικών και ιδεολογικών δεδομένων των οποίων η πολυσημειακη τους ταυτότητα παίρνει αποστάσεις από τις στρατευμένες τάσεις της εποχής.
Σε μια εποχή που η λυσσαλέα επιδρομή του lifestyle ερμηνεύει κάθε ψυχολογική διάθεση ως καπρίτσιο, οι προτάσεις των συμμετεχόντων εικαστικών και αρχιτεκτόνων προσπερνούν τη κυριαρχία του "μεντιατικού" τοπίου μέσα από τη θεώρηση ενός μικρόκοσμου που αρνείται την θριαμβολογία των εντυπώσεων και επιστρέφει στην οικεία «ασημαντότητα» του προσωπικού χώρου, χωρίς όμως να διεκδικεί κάποια ιδεολογική απόσταση από το δημόσιο βίο. Ακόμα και η ολοκληρωτική απομόνωση από το εξωτερικό περιβάλλον θα δήλωνε πόσο η πραγματικότητα της πόλης έχει επηρεάσει τη σύλληψη του ιδιωτικού χώρου. Μ' ένα αντίστροφο τρόπο από την λογική του Benjamin, ο σημερινός flaneur δεν ανάγει την πόλη ως την επέκταση του σπιτιού του αλλά πολύ περισσότερο ψάχνει απεγνωσμένα να βρει εκείνους τους τόπους όπου η βουή της διασπάται, αν όχι στην απομακρυσμένη ύπαιθρο, στην ίδια τη πόλη. Με τον ένα η με τον άλλο τρόπο η κατοικία ποτέ δεν ήταν τόσο εκτεθειμένη σε επεμβάσεις και παρεμβολές και ίσως ποτέ άλλοτε όσο και αν ακούγεται παράδοξο η ανάγκη για απομόνωση δεν ισοδυναμούσε με μια υγιέστερη συνθήκη επανασύνδεσης με το δημόσιο χώρο.

Hilde Aagaard, Δήμητρα Βάμιαλη, Κωστής Βελώνης, Νάγια Γιακουμάκη, Τζίμης Ευθυμίου, Μάρθα Δημητροπούλου, Δημήτρης Ιωάννου, Γιάννης Θεοδωρόπουλος, Γιώργος Καζάζης, Ελένη Καμμά, Σοφία Καραγιαννάκη, Ανδρέας Λυμπεράτος, DeAnna Maganias, Κώστας Μπασσάνος, Αλίκη Παλάσκα, Σπύρος Παπαδόπουλος, Τερέζα Παπαμιχάλη, Άρτεμις Ποταμιάνου, Γεωργία Σαγρή, Δημήτρης Φουτρής.

Kostis Velonis, text for the catalogue of the exhibition "Domestic Alien", Ileana Tounta Gallery, 2004

(Extract)

The appearance of avant-guard movements in the early 20th century is connected with a gradual crisis of the artist's introverted identity, often idealized within the seclusion of a studio. In the same period, there was a developing need to upgrade the role of politically aligned intellectuals who seek to fulfill their social visions in the public forum of urbanized centers. It is, in short, an escape from a private to a political urban space. This displacement towards an "open" condition of a society that demands more dialogue and communication, has respectively renewed or limited traditional aesthetic terms, and has brought on changes in the way we define residence. Nowadays, the strong influence of politically aware art in every international institution, is bringing back in the spotlight similar issues, which although different in terms of technique and theme, from the ideas point of view, they more or less converge on committed art.

Negotiating with the external world, though, rarely corresponds with visions claimed in the past. Within an overall picture of disappointment, earlier collective claims, opposing to a rational view of public life and to the continuous shrinking of urban space (see the subversive "wanderings" of the surrealists and the situationists) seem impossible to restore, while all forms of organized resistance (demonstrations, protests), generate rather the impression of participating in a folklore gathering of social character. In practice, what we perceive is a conscious abstinence from urban surroundings towards an individualized escape to personal space, or at best, towards an idealized open suburban space at weekends. The repulsion for a state as a source of increasing problems inevitably brings out the issue of the citizen's return to their protective home. We are living the comeback of "the worship of household" after a long period of scorn, while at the same time we are informed and preoccupied with what may concern public common life. But any reference to home today is connected with a rejection of the large family model and the respective adjustments of the residence to those needs. Today there is an evident absence of "crowd" in the house, along with nostalgia for family and domestic seclusion.

In this exhibition artists recall issues of residing within contemporary and conflicting pursuits of identity, exploring the boundaries of the familiar and the unfamiliar. A closer look at the works on display reveals a rejection of certain elements in Richard Hamilton's famous collage Just what is it that makes today's homes so different, so appealing? How can the sarcastic idealization of an apartment filled with consumer goods and means of communication, seem appealing in the days of the "Big Brother"? The artists are called to respond to these questions, also through a parallel -for some of them- relationship with architectural theory or practice.

...In George Kazazi's painting the domestic supremacy of Kauffmann's popular Fallingwater, which bears Frank Lloyd Wright's signature is juxtaposed with an expressionless reclining female body outside the protective borders of home. The alienating self-complacency of the famous house is in contrast with the pathogenic atmosphere of public life. In a way, it seems like one state is a precondition for the other...

...This exhibition aims if not to cover, at least to establish the need to redefine the person's relationship with issues related to dwelling place. Private space is a critical point of controversy and reconciliation of psychological and ideological facts, whose multifaceted identity distances itself from today's trends. In a time where the fierce invasion of lifestyle explains every psychological disposition as a caprice, the participating artists' and architects' proposals by-pass the domination of the Media space, through a micro-cosmos which denies the exultations of impressions. Thus, it returns to the familiar unimportance of personal space, without claiming an ideological distance from public life. Even total alienation from exterior surroundings would denote how the reality of a city has influenced the concept of private space. In a way opposite from Benjamin's logic, today's flaneur does not reduce the city to an extension of his home, but is much rather seeking desperately to find those places where the city hubbub is dispersed within its own boundaries, if not in the distant outdoors. In any case, residence has never been so exposed to interventions and interferences and -paradoxically enough- never before perhaps has the need for alienation equaled to a healthier reconciliation with public space. Participating Artists:

Hilde Aagaard, Dimitra Vamiali, Kostis Velonis, Nayia Yiakoumaki, Jimis Euthymiou, Martha Dimitropoulou, Dimitris Ioannou, Yiannis Theodoropoulos, George Kazazis, Eleni Kamma, Sofia Karagiannaki, Andreas Lyberatos, DeAnna Maganias, Kostas Bassanos, Aliki Palaska, Spyros Papadopoulos, Tereza Papamichali, Artemis Potamianou, Georgia Sagri, Dimitris Foutris.


GEORGE KAZAZIS / ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΖΑΖΗΣ / COPYRIGHT 1984-2023 - All rights reserved by the artist